Koszty ogrzewania budynków – zmiany cen energii na korzyść pomp ciepła

Dostępna jest już najnowsza wersja kalkulatora POBE, umożliwiająca porównanie kosztów ogrzewania domów jednorodzinnych i przygotowania ciepłej wody użytkowej w trzecim kwartale 2024 roku. Narzędzie to bierze pod uwagę popularne źródła ciepła, systemy grzewcze oraz różne standardy energetyczne budynków. Aktualizacje kalkulatora, przeprowadzane co kwartał, opierają się na zmieniających się cenach paliw i energii dla gospodarstw domowych.

Jak pokazuje kalkulator POBE, na niedawnej zmianie cen energii elektrycznej i gazu ziemnego dla gospodarstw domowych (wprowadzonej od 1 lipca br.) zdecydowanie skorzystały pompy ciepła. Wyraźnie wzrosła konkurencyjność tej technologii – szczególnie względem kotłów na gaz ziemny, ale także w odniesieniu do kotłów na paliwa stałe, pomimo że ceny węgla, drewna czy granulatu drzewnego (pelletu) pozostają relatywnie niskie. 

Różnice w kosztach ogrzewania domu pompą ciepła i gazowym kotłem kondensacyjnym sięgają od 30% w istniejących budynkach do nawet ponad 50% w nowych domach jednorodzinnych. Dodatkowo, przy wykorzystaniu instalacji fotowoltaicznej koszty eksploatacji pompy ciepła można zredukować o dalsze 30-50%, zależnie od mocy instalacji PV, zapotrzebowania budynku na energię cieplną oraz charakterystyki układu z pompą ciepła. Pompa ciepła w nowych, dobrze zaizolowanych domach, a także tych poddanych termomodernizacji to obecnie najtańszy z analizowanych sposobów zaopatrzenia budynku w ciepło. Ponadto to jedyne urządzenie grzewcze, które oprócz funkcji ogrzewania może realizować również funkcję chłodzenia pomieszczeń.

Wyższy standard energetyczny budynku – niższe koszty ogrzewania

Szukając najbardziej opłacalnych rozwiązań grzewczych, warto pamiętać, że aktualne ceny paliw i energii elektrycznej to tylko jeden z podstawowych czynników wpływających na koszty ogrzewania budynków. Kolejnym istotnym czynnikiem jest standard energetyczny budynku, który determinuje jego zapotrzebowanie na energię do ogrzewania.

Lepsza izolacja budynku i mniejsze straty ciepła oznaczają niższe zużycie energii potrzebnej do utrzymania odpowiedniej temperatury wewnątrz, co prowadzi do niższych kosztów ogrzewania. Różnice w kosztach ogrzewania budynków są wyraźnie widoczne w zestawieniach kalkulatora POBE, który prezentuje przykłady dla domów jednorodzinnych o dobrym i bardzo dobrym standardzie energetycznym (WT 2017, WT 2021 i EU 40). Wykres 1 ilustruje różnice w zużyciu energii użytkowej na potrzeby centralnego ogrzewania w zależności od standardu energetycznego polskich domów jednorodzinnych. Domy z nieodpowiednią izolacją zużywają ponad trzykrotnie więcej energii niż nowe budynki, zbudowane zgodnie ze standardem Warunków Technicznych 2021.

W Polsce wiele istniejących budynków ma bardzo niski standard energetyczny. Dlatego wymiana źródła ciepła na nowoczesne i efektywne powinna być łączona z poprawą izolacyjności termicznej budynku. Tylko takie podejście skutecznie zmniejszy koszty ogrzewania budynków i zabezpieczy właścicieli przed rosnącymi cenami paliw. Pomocny w ocenie potrzeb budynku może być audyt energetyczny, który obecnie jest dofinansowywany w 100% w programie „Czyste Powietrze” – zaznacza Paweł Lachman, koordynator POBE. 

Rys. 1. Różnice w zużyciu energii użytkowej na ogrzewanie budynków, liczone w [kWh/rok], zależnie od ich standardu energetycznego. Założono, że powierzchnia ogrzewana wynosi 150 m2. 

Koszty ogrzewania w III kwartale 2024 r.

Przyjrzyjmy się, jak kształtują się koszty ogrzewania budynków i przygotowania ciepłej wody użytkowej w III kwartale 2024 r. w zależności od zastosowanego rozwiązania grzewczego oraz standardu energetycznego budynku (rys. 2, 3, 4). Analizie poddano 150-metrowy dom jednorodzinny zamieszkały przez 4 osoby. Z wyliczeń kalkulatora POBE wynika, że najniższe rachunki za ogrzewanie domu (w ujęciu rocznym) mają właściciele gruntowych pomp ciepła z instalacjami ogrzewania podłogowego. Najwyższe koszty ponoszą użytkownicy kotłów elektrycznych oraz kotłów na olej opałowy. Zauważalnie wzrosły koszty ogrzewania budynków gazem ziemnym.

W dobrze docieplonym domu, zgodnym ze standardem WT 2017, roczne koszty eksploatacji popularnych urządzeń grzewczych wynoszą:

• Gruntowe pompy ciepła: około 3,3 tys. zł (ogrzewanie podłogowe) oraz około 4,1 tys. zł (grzejniki). Przy wykorzystaniu instalacji fotowoltaicznej o mocy 5 kWp koszty spadają odpowiednio do 1,7 i 2,5 tys. zł.
• Pompy ciepła typu powietrze-woda: około 3,8 tys. zł (ogrzewanie podłogowe) oraz około 4,9 tys. zł (grzejniki). Z fotowoltaiką o mocy 5 kWp koszty spadają do 2,3 i 3,3 tys. zł.
• Kotły na paliwa stałe: około 5,3 tys. zł (kocioł na pellet) oraz od 4,1 do 5,4 tys. zł (kotły węglowe).
• Kondensacyjne kotły na gaz ziemny: od 6,7 do 6,9 tys. zł.

Właściciele nowych domów, zbudowanych według standardu WT 2021, mogą liczyć na niższe rachunki:

• Gruntowe pompy ciepła: około 2,5 tys. zł (ogrzewanie podłogowe) oraz 3,1 tys. zł (grzejniki). Z instalacją fotowoltaiczną o mocy 3 kWp koszty spadają do około 1,6 i 2,2 tys. zł.
• Pompy ciepła typu powietrze-woda: około 2,9 tys. zł (ogrzewanie podłogowe) oraz około 3,7 tys. zł (grzejniki). Z fotowoltaiką koszty spadają do około 2 i 2,7 tys. zł.
• Kotły na paliwa stałe: około 4 tys. zł (kocioł na pellet) oraz 3-4 tys. zł (kotły węglowe).
• Kondensacyjne kotły na gaz ziemny: od 5,2 do 5,3 tys. zł.

Rys. 2. Przykładowy roczny koszt ogrzewania istniejącego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, poddanego termomodernizacji do standardu WT 2017 (EU 80 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii i paliw w III kw. 2024 r.

Rys. 3. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie aktualnych warunków technicznych WT 2021 (EU = 55 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w III kw. 2024 r.

Rys. 4. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie programu „Moje Ciepło” (EU = 40 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w III kwartale 2024 r.

Jak widać, standard energetyczny budynku znacząco wpływa na koszty ogrzewania we wszystkich źródłach ciepła. W nowych, dobrze zaizolowanych budynkach, najbardziej opłacalnym rozwiązaniem jest pompa ciepła w każdej konfiguracji, zwłaszcza w połączeniu z instalacją fotowoltaiczną. W budynkach o większym zapotrzebowaniu na energię cieplną, odpowiednia termomodernizacja jest często konieczna, aby w pełni wykorzystać zalety nowoczesnych technologii grzewczych, takich jak pompy ciepła. Ich efektywność w ogrzewaniu pomieszczeń zależy bowiem od temperatury systemu grzewczego. Znacznie wzrasta, gdy system centralnego ogrzewania może zapewnić komfort termiczny w budynku pracując w niższych zakresach temperatur (np. maksymalnie 55/45°C). Bardzo istotne – szczególnie w starszych budynkach poddawanych modernizacji – jest również staranne zaprojektowanie układu z pompą ciepła oraz prawidłowy dobór i montaż urządzenia.

Koszt przygotowania ciepłej wody użytkowej 

Koszt przygotowania ciepłej wody użytkowej jest zawsze uwzględniany w kalkulatorze POBE. Choć zużycie energii na ten cel jest kilkukrotnie mniejsze niż na ogrzewanie pomieszczeń, pozostaje znaczącą pozycją w określaniu zapotrzebowania budynku na ciepło (rys. 5). Typowe dzienne zużycie ciepłej wody o temperaturze około 55°C wynosi 40-50 litrów na osobę, co oznacza, że roczne zapotrzebowanie na ciepłą wodę dla 4-osobowej rodziny wynosi przeciętnie od 3 do 4 tys. kWh energii w formie ciepła – niezależnie od powierzchni czy standardu energetycznego budynku. Przy typowej dla pomp ciepła efektywności sezonowej (SCOP) wynoszącej około 3, urządzenie to zużywa 1000-1330 kWh energii elektrycznej rocznie na przygotowanie ciepłej wody dla 4-osobowej rodziny.

Koszty energii elektrycznej zużywanej przez pompę ciepła na przygotowanie ciepłej wody można jednak zminimalizować. Wykorzystanie taryfy dwustrefowej lub taryfy dynamicznej pozwala na ładowanie zasobnika na ciepłą wodę użytkową (oraz bufora ciepła) w czasie, gdy obowiązują niższe stawki za energię elektryczną. W budynkach z instalacją fotowoltaiczną ładowanie zasobnika powinno być skorelowane z produkcją własnej, darmowej energii.

Rys. 5. Przykładowy koszt zaopatrzenia budynku w ciepło przy wykorzystaniu różnych urządzeń grzewczych – uwzględniono udział wydatków na przygotowanie ciepłej wody użytkowej oraz na ogrzewanie budynku 

Dane dotyczące cen nośników energii

Dane dotyczące cen paliw stałych, wykorzystane przy aktualizacji kalkulatora kosztów ogrzewania POBE, pochodzą z raportu Polskiego Alarmu Smogowego (PAS) z 18 lipca 2024 r., przygotowanego przez Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM. Ceny paliw stałych ustalono w badaniu typu „mystery calling” przeprowadzonym w składach opału. Kontroli poddano po dwa składy z każdego województwa, łącznie 32 składy w całej Polsce.

W raporcie PAS analizowano m.in. ceny granulatu węglowego, tzw. ekogroszku, zaznaczając, że ze względu na politykę cenową Polskiej Grupy Górniczej, oferta jest obecnie bardzo korzystna. O różnicach cen dla poszczególnych odbiorców w Polsce decydują koszty transportu do punktów sprzedażowych Kwalifikowanych Dostawców Węgla, które różnią się w zależności od odległości.W przypadku pelletu uwzględniono najtańsze certyfikowane paliwo klasy A1 oferowane przez danego dystrybutora, biorąc pod uwagę jedynie pellet z gratisowym transportem do 10 km. Najtrudniejsza do oszacowania była dynamika zmian cen drewna opałowego, ponieważ jego ceny wykazują dużą rozpiętość, a dostępność i jakość zależą od sezonu. Analizowano ceny suchego buka lub dębu.

Najtrudniejsza do oszacowania była dynamika zmian cen drewna opałowego, ponieważ jego ceny wykazują dużą rozpiętość, a dostępność i jakość zależą od sezonu. Analizowano ceny suchego buka lub dębu.

Jeśli chodzi o ceny energii elektrycznej i gazu ziemnego, w zestawieniach kalkulatora POBE uwzględniono nowe taryfy za energię elektryczną, przedstawione na przykładzie uśrednionych cen w taryfie weekendowej, dwuprzedziałowej G12w, oraz nowe taryfy gazowe na II połowę 2024 r., zatwierdzone przez prezesa URE. 

W przypadku energii elektrycznej nie uwzględniono kosztów stałych, niezależnych od zużycia, ponieważ instalacja elektryczna jest standardem w każdym budynku, a więc te koszty są nieuniknione.

Warto zaznaczyć, że na naszym rynku występują obecnie znaczne rozbieżności cen zarówno energii elektrycznej, jak i paliw stałych. W obliczeniach przyjęto ceny uśrednione (tzw. średnia obcięta).

POBE: https://pobe.pl/kalkulator-pobe-koszty-ogrzewania-w-typowych-budynkach/

Potrzebujesz wsparcia lub chcesz znaleźć akredytowanego instalatora - skontaktuj się z nami